Lisansız Rüzgar Enerji Santrali İçin Yapılması Gerekenler

Lisansız Rüzgar Enerji Santrali İçin Yapılması Gerekenler

LISANSSIZ RÜZGAR ENERJISI İÇIN YAPILMASI GEREKENLER

Rüzgar enerjisi her geçen gün popülerlik kazanan yenilenebilir enerji kaynaklarından biridir. Hem çevre, hem de ekonomik açıdan avantajları bulunan rüzgar enerjisini lisanslı ve lisanssız olarak üretebilmek mümkündür. Ancak lisanssız rüzgar enerjisi üretimi için elbette ki bazı yapılması gerekenler vardır.

Lisanssız Rüzgar Enerjisi Üretmek İsteyen Birinin Yapması Gerekenler Sırasıyla Nelerdir?

1MW’a kadar kendi elektrik ihtiyacını karşılamak isteyen ya da ihtiyacından fazlasını şebekesine satmak isteyen kişilerin sırasıyla yapması gereken işlemler şunlardır;

Kişinin kendi adına ya da şirketi adına mevcut olarak bulunan bir elektrik aboneliğinin olması gerekir. Sadece elektrik abonesi kişiler bu sistemden faydalanabilmektedir. Elektrik abonesi olmayan kişiler ise şebekeye bağlı sistem kurma yetkisinden faydalanamamaktadır. Elektrik abonesi olan kişilerin ev ve yerlerinin çatısına ya da bahçelerine bu sistemi kurma yetkileri bulunduğu gibi, dağıtım şirketinin yetki sınırları dahilinde olmak şartı ile ev ya da iş yerleri dışında başka bir alana da kurma yetkileri bulunur.

Rüzgar enerjisinden elektrik üretimi tesisi kurmak isteyen kişi öncelikle bulunduğu ilgili dağıtım il müdürlüğüne giderek gerekli formu doldurarak başvuru yapmalıdır. Kişinin sunması gereken belgeler ise şunlardır;

• • Elektrik faturası

• • Tesisi inşa edeceği yerin tapu aslı, onaylı sureti ya da onaylı kira kontratı

• • Başvuru bedelini yatırdığına dair belge

• • Kuracağı tesisin tek hat şemasını gösteren belge

Tüm evrakları tam görülen müracaatlar dağıtım şirketi tarafından her ayın 20’sinde açıklanmaktadır. Müracaatı dağıtım şirketi tarafından kabul edilen kişilere müracaatının kabul edildiğini gösteren bir yazı gönderilir. Dağıtım şirketi tarafından kendisine yazı gelen kişi ise 180 gün içerisinde lisanssız rüzgar enerjisi üretimi tesisi için gerekli olan tüm prosedürleri ve işlemleri tamamlayarak dağıtım şirketine onaylatır. Projenin onaylanması ile birlikte rüzgar enerjisi tesisi kurulur ve dağıtım şirketi tarafından gerçekleştirilen test ve onay işlemleri ile birlikte şebekeye elektrik satışı başlatılır.

Enerji Üretimini Belirleyen Unsurlar

Rüzgar enerjisi güneş var oldukça asla tükenmeyecek bir enerji türüdür. Ancak güneşin hareketleri nedeni ile rüzgar enerjisi üretimini etkileyen belli başlı bazı unsurlar vardır. Özellikle rüzgar enerjisi üretiminde yükseklik en önemli unsurların başında gelmektedir. Bunun dışında enerji üretimini etkileyen başlıca faktörler şunlardır;

• • Arazi Yapısı

Rüzgar enerjisi üretimini etkileyen en önemli faktör arazi yapısıdır. Bir arazide pürüzlülük ne kadar çok olursa rüzgarın hızı da o kadar azalacaktır. Bu nedenle mümkün olduğunca pürüzsüz araziler seçilmelidir. Uzun otlar, çalı ve çöp gibi pürüzler rüzgar hızını azaltacaktır. Bunun yanı sıra arazi alanına ulaşım, arazi bölgesinin yerleşim yerlerine olan uzaklığı ve arazi alanında GSM şebekelerinin çekip çekmemesi gibi unsurlar da dikkate alınmalıdır. Bu unsurlara en baştan dikkat edilmezse ilerde bu faktörler için de ek giderler yapılacaktır.

• • Rüzgar Hızı

Rüzgar enerjisi üretilecekse üretimi belirleyecek önemli unsurlardan birisi de rüzgar hızının verimli olduğu bölgelerdir. Bu aşamada rüzgar hızının 7m/s’den fazla olduğu yerleri tercih etmek gerekir. Rüzgar hızı türbinlerin verimini de etkileyeceği için hızın çeşitli yüksekliklerde ölçülerek değerlendirilmesi gerekir. Türkiye’de özellikle Marmara Bölgesi rüzgar hızının en elverişli olduğu bölgedir.

• • Trafo Merkezlerine Uzaklık

Enerji üretimi için yatırım maliyetlerini etkileyen önemli faktörlerden birisi de trafolara ve enerjinin nakil edileceği hatlara olan uzaklıktır. Nakil sırasında oluşacak kayıplar da göz önüne alındığında trafolara yakınlığın önemi anlaşılmaktadır.

• • Fizibilite Raporu

Enerji üretimini etkileyen unsurlar arasında fizibilite raporu da yer alır. Yatırımların emniyetli olması açısından fizibilite raporunun hazırlanması projeyi daha sağlam hale dönüştürmektedir.

En Uygun Türbin Nasıl Belirlenir ve Nereden Bulunur?

Rüzgar enerjisi üretimi için kullanılan türbin tipleri şöyledir:

Yatay eksenli rüzgar türbini : Rüzgarın akım çizgilerine paralel olarak dönme ekseni bulunan türbinlerdir. Yatay eksenli türbinler arasında yer alan çok kanatlı türbinler düşük devirlerde, tek ve birkaç kanatlı türbinler ise yüksek devirlerde çalıştırılabilmektedir.

Dikey eksenli rüzgar türbini: Rüzgarın akım çizgilerine dik dönme ekseni bulunan türbinlere denir. Kendi içlerinde iki tipi bulunur. İlki Darrieus denilen ve hız alamama gibi olumsuz bir özelliği bulunan türbin çeşidi, ikincisi ise Savonius diye adlandırılan verimi düşük bir türbin çeşididir.

Üçüncü türbin çeşidi ise yoğunlaştırılan türbin tipleridir. Uygun türbin seçiminin yapılması için öncelikle türbini kurmadan önce karar verilen yörenin rüzgar enerjisi potansiyeli ve buna ait teorik hesaplamalar yapılmalıdır. Lisanssız rüzgar enerjisi üretiminde seçilen bölgeden ekonomik bir şekilde enerji üretebilmek için rüzgar hızının ve yön ölçümlerinin yapılması, topoğrafik yapının ve arazi yapısının çok iyi belirlenmesi gerekir.

Rüzgar enerjisi türbinlerinin bazı özelliklerinden bahsedecek olursak rüzgar enerjisi türbinlerinin patlama yapmama ve radyasyon yaymama özelliklerini ilk sırada belirtebiliriz. Aynı zamanda rüzgar türbinlerinin atmosfer üzerine ya da yakınında bulunan nehir ve denizlere emisyonu yoktur. Ayrıca herhangi bir radyoaktif tahribata da neden olmazlar. Dolayısı ile tüm bu özellikleri göz önüne alındığında lisanssız rüzgar enerjisi üretimi ile elektrik üretmenin tehlikeli olmadığı ortaya çıkmaktadır.

Süreç Ne Kadar Sürer?

Lisanssız rüzgar enerjisi üretimi için gerekli olan süreç projenin hazırlanması ve yapım aşamasına geçilmesini kapsar.

• • Yer seçimi

• • Rüzgar ölçümlerinin yapılması

• • Fizibilite raporunun hazırlanması

• • Lisans başvurusunun yapılması

• • Gerekli onay ve izinlerin alınması

• • Projenin yapım aşamasına geçilmesi

Lisanssız rüzgar enerjisi üretiminde ilk aşamada türbinlere uygun yer seçimi yapılmaktadır. Santralin kurulacağı yerin belirlenmesinden sonra lisans sahibi tarafından rüzgar ölçümlerinin yapılması için gerekli izin alınmaktadır. Eğer bölge rüzgar enerjisi üretimi için uygunsa türbinler için yerleştirme planı yapılmaktadır. Bu aşamadan sonra santralin kurulacağı alanda şebeke bağlantısı ve toplam maliyet için fizibilite çalışmaları gerçekleştirilir. Sonrasında ise alınan izinler neticesinde santralin kurulumuna başlanır.

Rüzgar türbinlerinin işletmeye alınması inşaat işlemlerinin başlaması ile üretime geçiş sürecine kadar olan dönemde yani yaklaşık olarak 3 ay gibi bir sürede gerçekleşmektedir. Türbinler istenildiğinde kısa sürede sökülerek başka bir bölgeye de sorunsuz olarak taşınabilmektedir.Rüzgar türbinlerinin 3 ay gibi bir sürede üretime geçirilmesi kısa dönemde enerji talebi bulunan ülkeler açısından oldukça önem taşımaktadır.

Yaklaşık Maliyeti Ne Kadardır?

Türbin fiyatları türbin büyüklüğüne, kalitesine ve özelliklerine göre değişiklik gösterir. Türkiye’de lisanssız türbin fiyatları, kurulum dahil, kw başı yaklaşık 1.3-1.7 dolar arası olarak düşünülebilir. Daha yüksek güçteki türbinlerin kw başı fiyatı, düşük kuvvettekilere göre daha düşüktür. Fakat yüksek güçteki türbini yüksek kapasitede kullanabilecek rüzgar gerekir, yoksa yatırımın geri dönüşüm yılı uzar, böyle bir rüzgarı bulmak da daha az kapasitesite’deki türbini göre daha zordur.

Verdiğimiz fiyat aralığının ortalaması olan 1.5 Dolar / kw kullanacak olursak, mesela 500kw’lık bir türbin, kurulum masrafları dahil 750.000 dolar yatırım gerektirir. Bunun yüzde %20’sini yatırmanızı bankalar şart koşsa, 150.000 dolar birikmiş nakit paranız, 600.000 dolar kredi ile bu yatırım yapılabilir. Yıllık bakım, sigorta masrafı da rüzgar türbini fiyatının yaklaşık %5 civarında olsa, 37.500 dolar yıllık masrafınız olur. Türbin’in kurulduğu yerdeki rüzgar kapasitesine göre türbin belli bir oranda çalışır ve elektrik satış fiyatına göre yıllık bir kazanç oluşturur. Türbin fiyatlarını kw başına yaklaşık olarak yazdık, tam fiyatı ve geri dönüş analizini türbin üreticileri ve gerekirse danışmanları ile yapmanız gerekir.

Lisanssız rüzgar enerjisi kurulum maliyetleri olarak kuleyi yerleştirmek amacıyla betorname temeli, ağır ve büyük parçalara sahip olan türbinin taşınması için yol yapım masrafları, gerilim seviyesinin değiştirilebilmesi için transformatör, türbinin uzaktan kontrol edilebilmesi ve takip edilebilmesi için iletişim bağlantılarının yapılması, türbinden transformatöre ve transformatörden de iletim hattına giden kabloların maliyetleri olarak sıralabilir.

Kulenin dikileceği temel ve yol yapımlarına ait masraflar tamamen toprağın yapısı ile alakalıdır. Lisanssız rüzgar enerjisi üretimi tesisi için yapılacak yolların 30 tonluk kamyonu taşıyacak özelliklere sahip olması gerekmektedir. Maliyeti etkileyecek diğer unsurlar ise türbinlerin kurulacağı alanın yollara olan uzaklığı ve santralde üretilen enerjiyi iletecek hatta olan uzaklıktır. Eğer türbinlerin kurulacağı yerin şebekesi üretilecek enerji kapasitesi için uygun değilse iletim hatlarının güçlendirilmesi gerekebilir. Bu nedenle rüzgar türbini maliyeti ve diğer maliyetler hesaplanırken bu da göz önüne alınması gereken kriterlerden biridir.

RÜZGAR TÜRBINI HAKKINDA TEMEL TEKNIK BILGILER NELERDIR?

Bilindiği gibi rüzgar türbininin en önemli özelliği, rüzgârın sahip olduğu kinetik enerjiyi önce mekanik enerjiye, daha sonra ise elektrik enerjiye dönüştürmesidir. İşte bu çok katmanlı özelliği nedeniyle de bir tercih sebebidir. Esasen oldukça basit bir yapıyı haiz olsa da, yine de bir rüzgâr türbini yüksek teknolojik üretim metodlarına dayanmaktadır. Ancak genel olarak şu bölümlerden meydana gelmektedir:

1. 1. Kule

1. 1. Jeneratör

1. 1. Hız dönüştürücüleri ya da dişli kutusu

1. 1. Elektronik aksamlar

1. 1. Pervaneler

Yukarıda saymış olduğumuz bölüm ve parçalar, standart olarak bir rüzgâr türbininde bulunan elemanlardır. Bir türbinin en önemli kısmı olarak nitelendirebileceğimiz rotor kısmı, rüzgârın kinetik enerjisinin mekanik enerjiye çevrildiği bölüm olarak da bilinir. Bunun yanı sıra pervane milindeki devir hareketi de hızlandırılır ve rüzgâr türbininin gövdesinde bulunan jeneratöre aktarılır. Bu kısımda üretilen elektrik enerjisi de ya aküler aracılığıyla depolanıp muhafaza edilir ya da direkt olarak ihtiyaç duyulan yere aktarılır. Dünya standartlarına göre rüzgâr türbinleri genelde iki tür sınıfa ayrılırlar. Bu sınıf, türbinlerin dönme eksenine göre yapılan bir ayrımdan ibarettir. Genel olarak şu iki sınıf rüzgâr türbinleri piyasada bulunmaktadır:

• • Yatay Eksenli Rüzgâr Türbinleri (YERT)

• • Düşey Eksenli Rüzgâr Türbinleri (DERT)

Dilerseniz şimdi de, herhangi bir rüzgâr türbininde yer alan tüm parçaları yüzeysel olarak tanıyalım. Böylece, rüzgâr enerjisi üretimi için düşündüğünüz piyasanın temel fonksiyonlarını da yakından tanıma fırsatına sahip olursunuz

Öncelikle bahsetmemiz gereken kısım Makine Yeri olarak da adlandırılan Nacelle’dir. Bu bölüm oldukça mühim bir muhafaza alanını işaret etmektedir. Rüzgâr türbininin dişli kutusu başta olmak üzere en önemli parçalar burada muhafaza edilmektedir. Herhangi bir arıza durumunda bu kısma, türbin kulesi aracılığıyla ulaşılabilmektedir. Bu alanın sol tarafında pervaneler ile göbek kısmı bulunmaktadır.

İkincil olarak üzerinde durmak istediğimiz nokta Pervane Kanatları ya da diğer deyimiyle Rotor Baledes’tir.Bu kanatlar, her türbinin güç özelliğine göre değişik uzunluklara sahiptir. Ancak 500 kW’ın üstünde modern bir türbinin pervane kanat uzunluğu, ortalama olarak 20 metredir. Bu kanatlar, tıpkı bir uçağın kanatları gibi özenle tasarlanmakta ve dizayn edilmektedir.

Düşük hız mili yani Low Speed Shaft ise pervane göbeği bölümünü türbinin dişli kutusuna entegre olmasını sağlar. Bu da değişkenlik ifade eden bir yapıya sahiptir. Ancak yukarıdaki kıyaslama nispet edilirse, dakika bazında 20 ilâ 30 kez dönebilmektedir.

Dişli kutusu İngilizce deyimiyle Gearbox olarak adlandırılmaktadır. Bu bölümün sol tarafında, yukarıda izâh etmeye çalıştığımız düşük hız mili bulunur. Bölümün sağ tarafında bulunan yüksek hız milinin, solundakinden elli kat daha hızlı dönmesi için görevlendirilmiştir.

Pervanelerin de olası tehlikeli durumları bulunmaktadır. İşte bu gibi durumlarda acil olarak fren yapabilmeleri gerekmektedir. Mekanik Frenli Yüksek Hız Mili (High Speed Shaft with its mechanical brake)bölümü de, işte bu işe yaramaktadır. Genelde bakım hâlinde kullanıldığını da ifâde edelim.

Yukarıda saydıklarımıza ek olarak da, her modern rüzgâr türbininde bir elektronik kontrol ünitesi bulunmaktadır. Bu, bir nevi cihazın her türlü işleyişini izleyen bir sistemdir ve olası acil durumlarda da türbini durdurma yetkisine sahiptir. Bunun yanı sıra da yukarıda bahsetmiş olduğumuz frenleri içerenhidrolik sistem de, türbinlerde bulunan önemli bir bölümdür.

Rüzgâr türbinleri, ayrıca soğutma birimi olarak bilinen bir bölüme de sahiptir. Bu bölüm, üreteci ve dişli kutusunda bulunan yağı soğutmaya yaramaktadır.

Bu konuda bahsedebileceğimiz son önemli bölüm kule, yani tower kısmıdır. Çünkü kule, makine yeri ile pervaneyi taşıyan bölümdür. Bununla birlikte yüksek bir inşasının olması, avantaj sağlamaktadır. Böylece daha hızlı rüzgâr ile muhatap olma olasılığı da artmaktadır. Kuleler de ortalama 40-50 metre yüksekliğinde dizayn edilmektedir.

Etiketler : Lisansız Rüzgar Enerji Santrali İçin Yapılması Gerekenler